Kondansatör bir enerji depolama elemanıdır. Enerjinin aniden veya belirli bir süre boyunca serbest bırakılmak üzere depolandığı bir cihaz olarak da tanımlanabilir.
Bir kondansatörün enerjisi veya kapasitansı, mikro farad birimi ile ifade edilir. Kondansatörler, bulunduğu sistemde akımı da sanırlar. Gerilimi depolamak veya serbest bırakmak için kullanılabilirler.
Esasen iki plaka, dielektrik veya yalıtkan olarak bilinen bir malzeme ile ayrılır. Bu yalıtkanlar mika, seramik, porselen, mylar, teflon, cam veya kauçuk olabilir. Kondansatörler, ilk hareket kondansatörü ve daimi kondansatör olarak iki ana grupta incelenebilir. İlk hareket kondansatörüne (start kondansatörü) geçmeden önce daimi kondansatör (run kondansatör) ile arasındaki farklara değinelim.
Motorun ilk hareketini sağlamak için başlatma sargılarının devresinde bir ilk hareket kondansatörü mevcuttur. Bu kondansatör (kapasitör), bir daimi kondansatörden daha yüksek bir kapasitans içerir. Kapsitans değeri ilk hareket kondansatörü 130-156 gibi mikro farad (MFD veya µF) değerleriyle ifade edilir. Fakat genel olarak 70 ila 120 mikro farad arasında (kondansatör çeşidine göre değişiklik gösterir) bir değere sahiptir.
İlk hareket kondansatörleri motorun ilk hareketini gerçekleştirmek için anında elektriksel bir itme sağlar. Voltaj uygulandığında, ilk hareket kondansatörü olmadan motor yalnızca ses çıkarır. İlk hareket kondansatörü, motorun ayrı başlatma sargılarında bir akım-gerilim gecikmesi oluşturur. Akım yavaşça oluşur ve armatürün akım alanı ile dönmeye başlama fırsatı vardır.
Bir daimi kondansatör, motora güç sağlayan akımı artırmak için dielektrik yükü kullanır. Şarjı korumak için buna ihtiyaç vardır. AC ünitelerde 2 adet daimi kondansatör vardır.
Bir kondansatör, fan motoruna güç sağlar, diğeri ise kompresöre güç gönderir. Daimi kondansatörler yaklaşık 7-9 mikro-farad değerlerine sahiptir.
İlk hareket kondansatörler, başlatma (motora ilk hareket) esnasında bobinlerden geçen akımı artırarak tek fazlı elektrik motorlarının başlatma torkunu yükseltmek amacıyla kullanılır. Çoğunlukla motorun içindeki bir santrifüj veya elektronik anahtar tarafından kapatılmadan önce devrede sadece birkaç saniye kalırlar. Tek fazlı motorda bir arıza söz konusuysa ve ilk birkaç denemede çalışmıyorsa, ilk hareket kondansatörü arızalı olabilir. Tek fazlı motorlarda karşılaşılan yaygın arıza nedenlerinden birisidir.
Tek fazlı motorlarda çoğunlukla hem ilk hareket kondansatörü hem de daimi kondansatörü vardır. Daimi kondansatörler, ilk hareket kondansatörlerinden daha küçük bir kapasitans derecesine sahiptir ve sürekli olarak devrede kaldıklar için sürekli çalışma için tasarlanmıştır. İlk hareket kondansatörleri sürekli çalışma için tasarlanmadığından, daimi kondansatörlerinin yerine asla bir ilk hareket kondansatörü kullanılmalıdır.
Çoğu ilk hareket kondansatör uygulaması, 50-1200 uf kapasitans ve 110/125, 165, 220/250 ve 330 VAC voltajları kullanır. Çoğunlukla 50 ve 60 Hz olarak derecelendirilirler. Kasa tasarımları tipik olarak yuvarlaktır ve siyah fenolik veya bakalit malzemelerden imal edilmiştir. Sonlandırmalar genellikle bağlantı direği başına iki terminalli ¼" şeklindedir.
Yeni bir kondansatör almayı düşünüyorsanız, en az orijinal kondansatör kadar voltaj derecesine sahip bir ürüne yönelmelisiniz. Değiştirilen kondansatörün orijinalinden daha yüksek bir voltaj derecesine sahip olması sistemi olumsuz etkilemez, hatta daha verimli olacağını söyleyebiliriz. Daha yüksek voltaj değerine sahip bir kondansatör, genellikle daha yüksek kapasitör ile sonuçlanır. Bu nedenle kondansatör seçimi yapılırken boyut da dikkatealınmalıdır.
Sistemde 370 voltluk bir kondansatör kullanıyorsanız, 370 veya 440 voltluk bir kondansatör ile değiştirebilirsiniz. 440 voltluk ünite aslında daha uzun süre dayanır. Bir kondansatör, çalışma voltajını değil, kabul edilebilir tepe voltajını gösteren işaretli bir voltaja sahip olacaktır.
Sistemde bulunan kondansatör için eşit bir kondansatör değerine (MFD, uf veya mikrofarad olarak ifade edilir) sahip bir kondansatör tercih edilmelidir. Motorun çalışma özelliklerini belirlediği için orijinal değerden sapmamak gerekir.
Sistemde mevcut olan kondansatörün derecesine sahip bir kondansatör satın alınmalıdır. Neredeyse tüm yedek kondansatörler 50/60 Hz olarak etiketlenmektedir.
Hemen hemen her kapasitör ¼" push-on konnektör kullanır. Sonraki soru şudur: "Uygulama motoru için terminal direği başına kaç terminal gereklidir?" Çoğu başlatma kondansatörün direk başına iki terminali vardır. Seçtiğiniz kondansatörün, orijinal ilk hareket kondansatörü olarak bağlantı direği başına en az sayıda bağlantı terminaline sahip olduğunu doğrulamanız gerekir.
Neredeyse tüm ilk hareket kondansatörlerin yuvarlak bir kasası vardır. Yuvarlak çalışma kondansatörleri, piyasada en çok bulunan tiptir. Ancak birçok motor hala oval tasarımlar kullanır.
Elektriksel olarak değerlendirecek olursa, iki farklı kasa şeklinin herhangi bir ayrıcalığı veya üstün özelliğinden bahsedilemez. Burada önemli olan parametre sisteme uyumudur. Montaj kutusundaki alan sınırlı değilse, kasa stili önemli değildir.
Tıpkı kasa şekli gibi, kasa boyutu da elektriksel olarak fark yaratmaz. Sistemdeki mevcut alana uyum sağlayacak herhangi bir boyuttaki ilk hareket kondansatörü tercih edilebilir.